Sve što bi trebalo da znamo o urinarnim infekcijama
Urinarna infekcija je jedan od češćih zdravstvenih problema, i predstavlja najčešću infekciju koja pogađa žensku populaciju, mada ni muškarci ni deca nisu pošteđeni. Razlog zašto se urinarna infekcija pre razvija kod žena jeste taj što je otvor debelog creva i vagine bliži uretri (otvoru kroz koji se urin izbacuje iz mokraćnog kanala), te bakterije lakše mogu da se prenesu i dovedu do ovog oboljenja.
Pojačan rizik od toga da se pojavi urinarna infekcija imaju osobe koje se suočavaju sa padom imuniteta, zatim one koje unose nedovoljnu količinu tečnosti, koje pate od dijabetesa, imaju pesak ili kamen u bubregu, uvećanu prostatu, urođene anomalije, a infekciju mogu uzrokovati i seksualni odnosi i neadekvatna lična higijena, zloupotreba antibiotika koja narušava prirodnu floru, promiskuitet.
U čak 90% slučajeva, uzrok urinarnih infekcija su bakterije, od kojih je najčešća Escherichia Coli.
Koliki je značaj UI je podatak da na globalnom nivou imamo 8 miliona poseta lekaru svake godine. Urinarna infekcija može zahvatiti GORNJI urinarni trakt – bubrege i uretere, ili DONJI urinarni trakt – bešiku, uretru, prostatu i testise kod muškaraca. Najčešće se javljaju kao cistitisi – upale mokraćne bešike i uretritisi – upale mokraćnog kanala, a ređe kao pijelonefritisi – upale bubrega.
Ovog puta ćemo više pričati o urinarnim infekcijama kod žena jer su i najčešća grupa koja ima taj problem.
– Seksualno aktivne žene imaju češće infekcije u odnosu na neaktivne. Određeni tip kontracepcije – spermicidna sredstva i dijafragme, takođe, mogu povećati rizik za nastanak infekcije.
– Žene u menopauzi, zbog pada nivoa estrogena, kao i promena koje nastaju na sluznici urogenitalnog trakta, podložnije su infekciji.
– Faktor rizika jeste i spuštanje bešike i materice s godinama usled slabljenja mišića karličnog dna, nakon trudnoće, porođaja, zbog gojaznosti. Isti faktori rizika mogu dovesti i do inkontinencije – nevoljnog gubitka urina i, samim tim, žena nosi dnevni ili menstrualni uložak koji je natopljen urinom, te je infekcija neminovna.
Simptomi cistitisa najčešće su: učestalo i bolno mokrenje, osećaj peckanja u mokraćnom kanalu, pritisak i napetost u predelu bešike ili donjeg dela trbuha, hitni pozivi, otežano mokrenje, nevoljni gubitak urina. Urin može biti neprijatnog mirisa, zamućenog izleda, sa prisustvom krvi. Ukoliko se infekcija proširi na bubrege, može se javiti i bol u slabinskom delu leđa, povišena temperatura, mučnina, malaksalost, povraćanje, groznica.
Pojava krvi u urinu, naročito bez bolova, može ukazati na druge bolesti urotrakta, pa se pacijent obavezno upućuje urologu, radi dodatne dijagnostike. Krv u mokraći praćena bolom je očekivana kod upale mokraćne bešike.
Dijagnoza se postavlja jednostavno:
– Anamenza koja je najbitnija (razgovor sa pacijentom)
– Sediment urina u laboratoriji. Pre svega, bitno je pravilno uzeti materijal. Nakon toalete genitalne regije u sterilnu bočicu daje se uzorak srednjeg mlaza urina i dostavlja u laboratoriju. Ukoliko je potreban duži transport, neophodno je čuvanje u frižideru.
SAVET: Ukoliko dobijete simptome koji podsećaju na urinarnu infekciju u toku noći, kao što su bol u toku mokrenja ili iznenadni, jak i učestali nagon na mokrenje – nemojte uzimati antibiotik! Velikom broju pacijenata će pomoći analgetik i povećan unos tečnosti i fito terapija. Ukoliko je moguće – analizu urina uraditi pre započinjanja terapije i javite se svom urologu.
Lečenje zavisi od vrste uzročnika, ali i jačine simptoma i ozbiljnosti infekcije, a najčešće traje 3-10 dana. Dužinu lečenja i vrstu antibiotika određuje urolog ili nadležni lekar. Ne postoji najbolji ili najjači antibiotik za urinarnu infekciju. Lek se bira empirijski ili prema osetljivosti bakterije, a na osnovu antibiograma (URINOKULTURA sa antibiogramom). Takođe, svako prisustvo bakterija u urinu ne zahteva lečenje.
Honey-moon cystitis ili cistitis medenog meseca predstavlja upalu bešike neposredno nakon seksualne aktivnosti, nakon dužeg perioda apstinencije ili zbog većeg broja seksualnih odnosa u kratkom intervalu. U toku seksualnog kontakta se povećava šansa za mikrolezije kože i sluznice genitalne regije i olakšava put bakterija ka bešici. Kod žena sa rekurentnim infekcijama u vidu honeymoon cistitisa, urolog će preporučiti dugotrajnu ili postkoitalnu antibiotsku profilaksu.
Saveti za prevenciju UTI:
– Uzimanje veće količine tečnosti – urološki čajevi, voda – da bi se mokraćni kanali čistili i ispirali od povećanog broja bakterija.
– Redovno održavanje lične higijene, pravilno brisanje nakon toaleta (od mokraćnog kanala ka anusu! NE obrnuto).
– Nošenje veša od prirodnih materijala.
– Kod žena u menopauzi korišćenje estrogenskih krema prema savetu ginekologa ili urologa.
– Kod žena sa SUI rešavanje problema operacijom (TOT) ili lekovima da se isključi mokar uložak (uložak pun urina).
– Izbegavati korišćenje veoma parfemisanih gelova za tuširanje, spermicida, kao i lubrikanata koji nisu na bazi vode.
– Probiotici; vaginalni probiotici (per os ili u obliku vaginaleta, gela) – podizanje lokalnog imuniteta.
– FITO preparati za ITU (za lečenje i preventivu)
Ukoliko su simptomi urinarne infekcije izraženi i eventualno potvrđeni u laboratoriji, kada dobijete antibiotik od lekara, pre svega poštujete propisani protokol doziranja leka. Poželjno je smanjenje fizičke aktivnosti i povećanje unosa vode. Probiotik uzimati obavezno kada uzimate antibiotik. Seksualni odnosi nisu preporučljivi u toku trajanja infekcije, kao i intezivno treniranje i zamaranje.
Antibiotska terapija je bez dokazane prednosti – u preventivi ITU.
Preporuka za leto koje nam dolazi je za žene i muškarce:
– Da menjaju svoj kupaći kostim nakon kupanja
– Tuširanje (higijena uro-gen regije)
– Klima uređaji da se podese na optimlanu temperaturu (preterano hladan vazduh u stanu ili kolima dovodi do upale prostate ili testisa, a kod žena – cistitisa).
– Uzimajte veće količine tečnosti, kao i fito preparte za urinarnu infekciju kao preventivu. Obratite se svom urologu radi saveta i lečenja.
Naslovna fotografija: unsplash.com
Dr Slađana Kovačević – specijalista urologije, načelnik Urološkog odeljenja, doktorand
